9. maj – Pobjeda nad fašizmom

Na današnji dan, 9. maja 1945. godine Evropa je uplovila u luku mira kada je Njemačka potpisala bezuslovnu kapitulaciju u Drugom svjetskom ratu, u kojem je živote izgubilo nviše od 50 miliona ljudi.

Iako je rat zvanično završen tek nekoliko mjeseci kasnije, kapitulacijom carskog Japana, u svim zemljama Evrope 9. maj se obilježava kao Dan pobjede nad fašizmom.

Dan pobjede je jedan od najznačajnijih praznika u evropskom kalendaru, a s obzirom da označava prelomni trenutak u kojem je i definisan budući izgled Evrope, ovaj dan se ujedno obilježava i kao Dan Evrope.

Nakon razaranja u Drugom svjetskom ratu svijet je krenuo u obnavljanje i stvaranje zajedničkih institucija, pa tako i Evropa. Upravo je stoga u drugoj polovini 40-ih i u prvoj polovini 50-ih godina došlo do stvaranja cijelog niza organizacija na internacionalnom nivou.

Zadatak tih organizacija bio je da i na političkom i na ekonomskom polju brinu o koliko-toliko reguliranom suživotu među državama. Početak promatranja fascinirajućeg razvoja koji je doveo do tvorevine između nacionalne države i internacionalnih organizacija vodi nas u period pred kraj Drugog svjetskog rata i početkom 50-ih godina.

Deveti maja 1950. godine francuski ministar vanjskih poslova Robert Schuman predstavio je ideju o stvaranju Evropske zajednice za ugalj i čelik. S francuskog gledišta ponuđena je sasvim konkretna polazna tačka koja je odgovarala i nacionalnim interesima pojedinačnih država, i to u industriji ugljena, željeza i metala. Osim što je pridonosila razvoju njemačke teške industrije, ta suradnja omogućavala je i unapređenje procesa pomirenja između Njemačke i Francuske.

Godinu dana nakon predlaganja Schumanovog plana Francuska, Savezna Republika Njemačka, Italija, Belgija, Luksemburg i Holandija u Parizu su potpisale Ugovor o osnivanju Europske zajednice za ugalj i metal. Na taj način stvorena je sasvim nova organizacija a nije bilo riječi o slobodnoj trgovinskoj zoni, nego o stvaranju zajedničkog tržišta, u veoma važnom području.

Države članice u velikoj mjeri podredile su suverenitet jednoj novoosnovanoj instituciji. U prvom planu stajao je cilj uređenja zajedničkog tržišta, potpuna razgradnja trgovinskih granica između država članica, čemu je, neophodno, pripadala zajednička carina te zajednička trgovinska politika. Stvaranje Evropske ekonomske zajednice 1958. godine vodilo je spostavljanju Evropske unije, koja je do 1995. godine imala 15 članica, a sljedeće godine imaće još 10 novih. Što znači da će Unija za godinu dana imati 25 zemalja. Mjesec dana nakon toga bit će izabran novi Evropski parlament. Posljednje proširenje EU svakako je historijski događaj. Ono bi trebalo Uniji dati ne samo novu dinamiku privrednim kretanjima već biti i garant za mir u Evropi.

Inače, Dan Evrope za našu zemlju postaje sve značajniji datum s obzirom da je strateški cilj u BiH približavanje Evropskoj uniji.