Prijedorčani su počeli ponovo da se bude

Emir Ramić piše:

Počelo je serijalom u šest nastavaka pod nazivom "Da se nezaboravi genocid, Prijedor-Srebrenica u kontinuitetu”, u kome se kaže: Prijedor, gradom čine Prijedorčani. Imao je Prijedor ljude, a ljudi su imali Prijedor. Ali tih ljudi više nema.
Nestanak ljudi od Prijedora, kao ljudska, bošnjačka i prijedorska tragedija, je tema navedenog serijala.

To je zločin preko koga se ne može preći bez suočavanja sa istinom i pravdom. Poruka serijala je: od zaborava nema sreće. Samo sačuvano sječanje na genocid može biti upozorenje budučim generacijama. Samo do kraja zaokružen projekat sječanja može funkcionirati kao istinsko upozorenje. Borba čovjeka protiv zločinca je borba pamčenja protiv zaborava. Narodi se likvidiraju tako da im najprije oduzmu pamčenje. Unište im njihove knjige, kulturu, povijest, tradiciju. A netko drugi im napiše druge knjige, daje im drugu kulturu i izmisli drugu povijest i tradiciju, narod onda počne zaboravljati i što je bio. Svijet oko njega to zaboravi mnogo brže.

Zato tragedija Prijedora i Prijedorčana predstavlja neuporedivo sredstvo za spoznaju o mogučnostima ljudi, kao onim najsvijetlijim, tako i onim  najgorim. Niko ne može izaći netaknut nakon silaska u pakao Prijedora. Zatim se pokrece inicijative za formiranje Klub intelektualaca Prijedora, nevladine, nestranačke organizacija čiji programski ciljevi i djelatnosti predstavljaju čuvanje svih vrijednosti Prijedora, njegovog ukupnog historijskog značaja, što podrazumijeva stalno unaprijeđivanje društvenog života, prema savremenim civilizacijskim dostignućima, te uspostavljanje i održavanje veza sa stanovništvom Prijedora na bilo kojem prostoru boravka.

Osnovni ciljevi i djelatnosti Kluba su: čuvanje i jačanje vlastite i kolektivne historijske memorije na Prijedor i njegovu tragediju, promocija, jačanje i razvoj Prijedora, pomoć u obrazovanju i stručnom usavršavanju Prijedorčana, uspostavljanje i održavanje veza sa naučno-istraživačkim ustanovama u BiH i svijetu, kao i sa drugim srodnim nevladinim i vladinim organizacijama, održavanje stalnih veza sa Prijedorčanima  u dijaspori, organiziranje i održavanje tematskih skupova i tribina, kulturnih, naučnih i sportskih manifestacija, izdavačka aktivnost: izdavanje knjiga, publikacija, brošura i slično, istraživanje i praćenje migracionih kretanja Prijedorčana u BiH i inostranstvu, izrada, aplikacija i implementacija projekata.
Važno je napomenuti da je Klub intelektualaca Prijedora dobrovoljno udruženje građana porijeklom iz Prijedora i okoline i svih drugih koji prihvataju  ciljeve ovog udruženja.
 
Slijedi inicijativa o formiranju Svijetskog kongresa Kozarcana u Cikagu.
 
Zatim Udruzenje stanovnika opstine Prijedor iz St. Luisa u SAD pokrece ideju snimanja  dokumentarnog filma o Prijedoru i izradi monografije Prijedora.
 
Na kraju inicijativni odbor u sastavu: Sanel Jakupović, Behzad Čirkin, Zekija Bosnić i Adis Burazerović predlaze formiranje Savjetodavnog foruma Bosnjaka opstine Prijedor.

Ideja o formiranju izvanstranačkog neformalnog tijela, koje bi okupilo građane opštine Prijedor bošnjačke nacionalnosti (iz zemlje i dijaspore) oko razvoja ciljeva za regeneraciju i unaprjeđenje sveopšteg stanja Bošnjaka na teritoriji opštine Prijedor, nastala je početkom 2005.godine. Inicijatori ideje su pošli od predpostavke (hipoteze) da su trenutne i dugoročne potrebe Bošnjaka koji žive ili namjeravaju da se vrate  na teritoriju opštine Prijedor znatno veće od mogućnosti koje se realizuju i(ili) nude od strane organa vlasti Opštine Prijedor, entiteta RS i države BiH. Detaljna analiza sveopšteg stanja u kome žive Bošnjaci u opštini Prijedor mogla bi veoma jasno dokazati tezu o postojanju nedovoljnog stepena:   zaštite i poštivanja ljudskih prava,   ekonomske moći i razvoja preduzetništva,  socijalne i zdravstvene zaštite, zadovoljenja kulturnih i vjerskih potreba i prava, ostalih oblika individulanih i društvenih potreba o prava.

Može se konstatovati da je zadovoljavanje navedenih potreba i prava veoma ograničeno i da puni intenzitet i obim «konzumacije» prava i potreba treba da nastane kao rezultat djelovanja svih uticajnih faktora, kao npr., djelovanja predstavnika političkih partija, kulturnih i vjerskih zajednica, akademske zajednice, preduzetnika, i drugih, a prema unaprijed definisanoj viziji i ciljevima opstanka i razvoja bošnjačke zajednice na teritoriji opštine Prijedor u kratkoročnom (3-5 godina), srednjoročnom (5-10 godina) i dugoročnom periodu (10-20 godina).

Analiza ključnih parametara stanja (koji su gore navedeni) mogla bi, vjerovatno, i statistički i kvalitativno, nažalost, utvrditi stanje koje možemo okarakterisati kao postojanje problema za cijelo kolektivno biće Bošnjaka u lokalnoj zajednici opštine Prijedor.

Inicijatori ideje, također, polaze od pretpostavke da predstavnici bošnjačkog naroda koji trenutno obavljaju dužnosti u političkom, vjerskom i kulturnom životu opštine Prijedor, entiteta RS i države BiH, objektivno, nisu u mogućnosti definisati jasnu zajedničku viziju budućnosti Bošnjaka na teritoriji opštine Prijedor u kratkoročnom, srednjoročnom ili dugoročnom periodu, jer su ograničeni različitim uticajnim faktorima, koji ne definišu ili ne dozvoljavaju djelovanje izvan okvira misije političkih partija, kulturnih ili vjerskih institucija. Ovu činjenicu, inicijatori ideje definišu kao postojanje stvarnog uzroka gore opisanih problema.

Same posljedice definisanog problema, pak, proizvode ili mogu da proizvedu neželjene efekte po bošnjački narod u opštini Prijedor, na način da podstiču iseljavanje stanovništva (masovno ili pojedinačno) kao najkritičniji oblik pojave ugroženosti egzistencije ili da dovode do stanja socijalne i humanitarne ovisnosti većeg dijela nezaposlene populacije.

Inicijatori ideje, na bazi hipoteze o postojanju opisanog problema, definisali su mogući strateški cilj (u formi nacrta), koji bi u projektovanom periodu mogao da zaustavi kritične procese iseljavanja stanovništva, podstakne razvoj ekonomije i regeneriše političko, civilno, kulturno i vjersko djelovanje Bošnjaka na teritoriji opštine Prijedor.

Taj primarni ili osnovni i dugoročni cilj je unaprjeđenje stepena kvaliteta integracije Bošnjaka u lokalnu zajednicu opštine Prijedor, tj. povećanje stepena kvaliteta zadovoljavanja životnih, kulturno-civilizacijskih, socio-ekonomskih i drugih potreba i zahtjeva u skladu sa evropskim standardima, kao i smanjenje stepena (stabilizacija) i zaustavljanje procesa (masovnijeg) iseljavanja Bošnjaka sa područja opštine Prijedor.
 
Sve navedene aktivnosti Prijedorčana se svode na  osnovno bošnjačko pitanja u Prijedoru i  cijeloj BiH, koje se svodi na to kako očuvati bošnjačko biče na što je to moguće večem dijelu teritorije BiH, dakle ne samo u Federaciji.
 
Navedene inicijative imaju  cilj zaustavljanje procesa iseljavanja Prijedorčana (jer ako nema naroda, nemamo o čemu pričati). To se može postići  kombinacijom političkog i ekonomskog djelovanja. S jedne strane, političari trebaju maksimizirati zahtjeve za zapošljavanjem Bošnjaka u institucijama sistema, a s druge strane privatni kapital iz dijaspore treba naći (aktivnije) puteve za održavanje kondicije bošnjačkog duha u Prijedoru. Bez ove druge komponente, priča o Bošnjacima, u pravom smislu te rijeći svodi  se na starce i ljude koji nemaju nikakvog uticaja na bilo koje tokove života i rada u Prijedoru.

U prošlom ratu je stradalo bh. društvo, kao supstrat iznad vjerskih društava u Bosni i Hercegovini. To nadnacionalno, bosansko društvo nije propalo ni tokom osmanske, niti tokom austrougarske vladavine. Ni jedna od dvije Jugoslavije nije uništila to društvo, koje je sad na umoru. Stradalo je obrazovanje, djeca su razdvojena na nastavi, po programima, samim tim im se razdvaja sudbina što je  klica početka kraja bh. društva.

Mi nismo samo muslimani. To je bitan dio našeg identiteta, ali ne i jedini. Mi smo u isto vrijeme i Evropljani, zatim južni Evropljani, Balkanci u najljepšem smislu te rijeći, pa smo i muslimani.  Totalno Bošnjaštvo ne moze biti jedini politički identitet u BiH.

Dešava se podjela unutar Bošnjaka na populaciju u dijaspori i populaciju u zemlji. Sve više se ova dva pola  udaljavaju. Unutar te podjele dijaspora je podjeljena geografskim uvjetima. Velika je razlika između dijaspore u Evropi, Australiji i Sjevernoj Americi. Postoji razlika unutrar svake dijapsore na starosjedioce, gastarbjatere i izbjeglice.

Bošnjaci u matici su se isuviše istrošili i materijalno i fizički za unaprjeđenje i vlastiti oporavak, te samo aktivnijim ulaskom prijedorske dijaspore u sve tokove

života i rada Prijedora, može donijeti prekretnicu za bolji start u narednom periodu. Kombinacija izlaska istine i pravde o zločinu u Prijedoru sa  investicionim angažiranjem prijedorskih preduyetnika iz dijaspore, koja se može postići kroz ideju Savjetodavnog foruma Bošnjaka Prijedora, dala bi veliki pozitivni efekat za sve građane Prijedora.
 
Uspavanost u procesu odbrane i jačanja bošnjačke nacionalne političke ideje, ideje iznevjerene od pojedinih lidera koji nisu u sadašnjem trenutku dostojni da nose teret i značaj plemenitosti iste, produkuje se bošnjačka podjela unutar trečeg bh entiteta – dijaspore. Prije razrijesenje Republike Srpske mi moramo rijesti problem trečeg entiteta – dijaspore. U sudaru civilizacija, bošnjačko biče iako reprezentovano malom bošnjačkom populacijom, ima šta pounuditi.

U toj ponudi, zaboravnost bošnjačkih heroja, koja se reflektuje negativno na bošnjačku nacionalnu politicku ideju ili na sve tri komponente bošnjačkog nacionalnog biča – vjeru, naciju i patriotizam, posebno se prelama preko dijaspore, koja se se želi suprostaviti tome vlastitom akcijom. Prijedorska dijaspora  ima tu snagu argumenta, snagu koja je bila karatkteristična za nas Bošnjaka prije mnogih drugih, sada razvijenijih nacija.

Institucionaliziranje odnosa dijaspore i matice kroz Savjetodavni forum Bošnjaka Prijedora je prvi korak zajedničkog djelovanja matice i dijaspore u procesu jacanja bošnjačke nacionalne ideje na cijeloj teritoriji BiH, dakle i u Republici Srpskoj, koja će omogučiti izlazak Bošnjaka i medijske i svake druge blokade.