Emir Ramić piše:
Počelo je serijalom u šest nastavaka pod nazivom "Da se nezaboravi genocid, Prijedor-Srebrenica u kontinuitetu”, u kome se kaže: Prijedor, gradom čine Prijedorčani. Imao je Prijedor ljude, a ljudi su imali Prijedor. Ali tih ljudi više nema.
Nestanak ljudi od Prijedora, kao ljudska, bošnjačka i prijedorska tragedija, je tema navedenog serijala.
To je zločin preko koga se ne može preći bez suočavanja sa istinom i pravdom. Poruka serijala je: od zaborava nema sreće. Samo sačuvano sječanje na genocid može biti upozorenje budučim generacijama. Samo do kraja zaokružen projekat sječanja može funkcionirati kao istinsko upozorenje. Borba čovjeka protiv zločinca je borba pamčenja protiv zaborava. Narodi se likvidiraju tako da im najprije oduzmu pamčenje. Unište im njihove knjige, kulturu, povijest, tradiciju. A netko drugi im napiše druge knjige, daje im drugu kulturu i izmisli drugu povijest i tradiciju, narod onda počne zaboravljati i što je bio. Svijet oko njega to zaboravi mnogo brže.
Zato tragedija Prijedora i Prijedorčana predstavlja neuporedivo sredstvo za spoznaju o mogučnostima ljudi, kao onim najsvijetlijim, tako i onim najgorim. Niko ne može izaći netaknut nakon silaska u pakao Prijedora. Zatim se pokrece inicijative za formiranje Klub intelektualaca Prijedora, nevladine, nestranačke organizacija čiji programski ciljevi i djelatnosti predstavljaju čuvanje svih vrijednosti Prijedora, njegovog ukupnog historijskog značaja, što podrazumijeva stalno unaprijeđivanje društvenog života, prema savremenim civilizacijskim dostignućima, te uspostavljanje i održavanje veza sa stanovništvom Prijedora na bilo kojem prostoru boravka.
Osnovni ciljevi i djelatnosti Kluba su: čuvanje i jačanje vlastite i kolektivne historijske memorije na Prijedor i njegovu tragediju, promocija, jačanje i razvoj Prijedora, pomoć u obrazovanju i stručnom usavršavanju Prijedorčana, uspostavljanje i održavanje veza sa naučno-istraživačkim ustanovama u BiH i svijetu, kao i sa drugim srodnim nevladinim i vladinim organizacijama, održavanje stalnih veza sa Prijedorčanima u dijaspori, organiziranje i održavanje tematskih skupova i tribina, kulturnih, naučnih i sportskih manifestacija, izdavačka aktivnost: izdavanje knjiga, publikacija, brošura i slično, istraživanje i praćenje migracionih kretanja Prijedorčana u BiH i inostranstvu, izrada, aplikacija i implementacija projekata.
Važno je napomenuti da je Klub intelektualaca Prijedora dobrovoljno udruženje građana porijeklom iz Prijedora i okoline i svih drugih koji prihvataju ciljeve ovog udruženja.
Slijedi inicijativa o formiranju Svijetskog kongresa Kozarcana u Cikagu.
Zatim Udruzenje stanovnika opstine Prijedor iz St. Luisa u SAD pokrece ideju snimanja dokumentarnog filma o Prijedoru i izradi monografije Prijedora.
Na kraju inicijativni odbor u sastavu: Sanel Jakupović, Behzad Čirkin, Zekija Bosnić i Adis Burazerović predlaze formiranje Savjetodavnog foruma Bosnjaka opstine Prijedor.
Ideja o formiranju izvanstranačkog neformalnog tijela, koje bi okupilo građane opštine Prijedor bošnjačke nacionalnosti (iz zemlje i dijaspore) oko razvoja ciljeva za regeneraciju i unaprjeđenje sveopšteg stanja Bošnjaka na teritoriji opštine Prijedor, nastala je početkom 2005.godine. Inicijatori ideje su pošli od predpostavke (hipoteze) da su trenutne i dugoročne potrebe Bošnjaka koji žive ili namjeravaju da se vrate na teritoriju opštine Prijedor znatno veće od mogućnosti koje se realizuju i(ili) nude od strane organa vlasti Opštine Prijedor, entiteta RS i države BiH. Detaljna analiza sveopšteg stanja u kome žive Bošnjaci u opštini Prijedor mogla bi veoma jasno dokazati tezu o postojanju nedovoljnog stepena: zaštite i poštivanja ljudskih prava, ekonomske moći i razvoja preduzetništva, socijalne i zdravstvene zaštite, zadovoljenja kulturnih i vjerskih potreba i prava, ostalih oblika individulanih i društvenih potreba o prava.
Može se konstatovati da je zadovoljavanje navedenih potreba i prava veoma ograničeno i da puni intenzitet i obim «konzumacije» prava i potreba treba da nastane kao rezultat djelovanja svih uticajnih faktora, kao npr., djelovanja predstavnika političkih partija, kulturnih i vjerskih zajednica, akademske zajednice, preduzetnika, i drugih, a prema unaprijed definisanoj viziji i ciljevima opstanka i razvoja bošnjačke zajednice na teritoriji opštine Prijedor u kratkoročnom (3-5 godina), srednjoročnom (5-10 godina) i dugoročnom periodu (10-20 godina).
Analiza ključnih parametara stanja (koji su gore navedeni) mogla bi, vjerovatno, i statistički i kvalitativno, nažalost, utvrditi stanje koje možemo okarakterisati kao postojanje problema za cijelo kolektivno biće Bošnjaka u lokalnoj zajednici opštine Prijedor.
Inicijatori ideje, također, polaze od pretpostavke da predstavnici bošnjačkog naroda koji trenutno obavljaju dužnosti u političkom, vjerskom i kulturnom životu opštine Prijedor, entiteta RS i države BiH, objektivno, nisu u mogućnosti definisati jasnu zajedničku viziju budućnosti Bošnjaka na teritoriji opštine Prijedor u kratkoročnom, srednjoročnom ili dugoročnom periodu, jer su ograničeni različitim uticajnim faktorima, koji ne definišu ili ne dozvoljavaju djelovanje izvan okvira misije političkih partija, kulturnih ili vjerskih institucija. Ovu činjenicu, inicijatori ideje definišu kao postojanje stvarnog uzroka gore opisanih problema.
Same posljedice definisanog problema, pak, proizvode ili mogu da proizvedu neželjene efekte po bošnjački narod u opštini Prijedor, na način da podstiču iseljavanje stanovništva (masovno ili pojedinačno) kao najkritičniji oblik pojave ugroženosti egzistencije ili da dovode do stanja socijalne i humanitarne ovisnosti većeg dijela nezaposlene populacije.
Inicijatori ideje, na bazi hipoteze o postojanju opisanog problema, definisali su mogući strateški cilj (u formi nacrta), koji bi u projektovanom periodu mogao da zaustavi kritične procese iseljavanja stanovništva, podstakne razvoj ekonomije i regeneriše političko, civilno, kulturno i vjersko djelovanje Bošnjaka na teritoriji opštine Prijedor.
Taj primarni ili osnovni i dugoročni cilj je unaprjeđenje stepena kvaliteta integracije Bošnjaka u lokalnu zajednicu opštine Prijedor, tj. povećanje stepena kvaliteta zadovoljavanja životnih, kulturno-civilizacijskih, socio-ekonomskih i drugih potreba i zahtjeva u skladu sa evropskim standardima, kao i smanjenje stepena (stabilizacija) i zaustavljanje procesa (masovnijeg) iseljavanja Bošnjaka sa područja opštine Prijedor.
Sve navedene aktivnosti Prijedorčana se svode na osnovno bošnjačko pitanja u Prijedoru i cijeloj BiH, koje se svodi na to kako očuvati bošnjačko biče na što je to moguće večem dijelu teritorije BiH, dakle ne samo u Federaciji.
Navedene inicijative imaju cilj zaustavljanje procesa iseljavanja Prijedorčana (jer ako nema naroda, nemamo o čemu pričati). To se može postići kombinacijom političkog i ekonomskog djelovanja. S jedne strane, političari trebaju maksimizirati zahtjeve za zapošljavanjem Bošnjaka u institucijama sistema, a s druge strane privatni kapital iz dijaspore treba naći (aktivnije) puteve za održavanje kondicije bošnjačkog duha u Prijedoru. Bez ove druge komponente, priča o Bošnjacima, u pravom smislu te rijeći svodi se na starce i ljude koji nemaju nikakvog uticaja na bilo koje tokove života i rada u Prijedoru.
U prošlom ratu je stradalo bh. društvo, kao supstrat iznad vjerskih društava u Bosni i Hercegovini. To nadnacionalno, bosansko društvo nije propalo ni tokom osmanske, niti tokom austrougarske vladavine. Ni jedna od dvije Jugoslavije nije uništila to društvo, koje je sad na umoru. Stradalo je obrazovanje, djeca su razdvojena na nastavi, po programima, samim tim im se razdvaja sudbina što je klica početka kraja bh. društva.
Mi nismo samo muslimani. To je bitan dio našeg identiteta, ali ne i jedini. Mi smo u isto vrijeme i Evropljani, zatim južni Evropljani, Balkanci u najljepšem smislu te rijeći, pa smo i muslimani. Totalno Bošnjaštvo ne moze biti jedini politički identitet u BiH.
Dešava se podjela unutar Bošnjaka na populaciju u dijaspori i populaciju u zemlji. Sve više se ova dva pola udaljavaju. Unutar te podjele dijaspora je podjeljena geografskim uvjetima. Velika je razlika između dijaspore u Evropi, Australiji i Sjevernoj Americi. Postoji razlika unutrar svake dijapsore na starosjedioce, gastarbjatere i izbjeglice.
Bošnjaci u matici su se isuviše istrošili i materijalno i fizički za unaprjeđenje i vlastiti oporavak, te samo aktivnijim ulaskom prijedorske dijaspore u sve tokove
života i rada Prijedora, može donijeti prekretnicu za bolji start u narednom periodu. Kombinacija izlaska istine i pravde o zločinu u Prijedoru sa investicionim angažiranjem prijedorskih preduyetnika iz dijaspore, koja se može postići kroz ideju Savjetodavnog foruma Bošnjaka Prijedora, dala bi veliki pozitivni efekat za sve građane Prijedora.
Uspavanost u procesu odbrane i jačanja bošnjačke nacionalne političke ideje, ideje iznevjerene od pojedinih lidera koji nisu u sadašnjem trenutku dostojni da nose teret i značaj plemenitosti iste, produkuje se bošnjačka podjela unutar trečeg bh entiteta – dijaspore. Prije razrijesenje Republike Srpske mi moramo rijesti problem trečeg entiteta – dijaspore. U sudaru civilizacija, bošnjačko biče iako reprezentovano malom bošnjačkom populacijom, ima šta pounuditi.
U toj ponudi, zaboravnost bošnjačkih heroja, koja se reflektuje negativno na bošnjačku nacionalnu politicku ideju ili na sve tri komponente bošnjačkog nacionalnog biča – vjeru, naciju i patriotizam, posebno se prelama preko dijaspore, koja se se želi suprostaviti tome vlastitom akcijom. Prijedorska dijaspora ima tu snagu argumenta, snagu koja je bila karatkteristična za nas Bošnjaka prije mnogih drugih, sada razvijenijih nacija.
Institucionaliziranje odnosa dijaspore i matice kroz Savjetodavni forum Bošnjaka Prijedora je prvi korak zajedničkog djelovanja matice i dijaspore u procesu jacanja bošnjačke nacionalne ideje na cijeloj teritoriji BiH, dakle i u Republici Srpskoj, koja će omogučiti izlazak Bošnjaka i medijske i svake druge blokade.
Add comment