Ko nas vodi u EU: država ili entiteti?

Tiha bitka o karakteru EU integracija se vodi između Sarajeva i Banje Luke o tome ko treba da ima veću ulogu u procesu evropskih integracija Bosne i Hercegovine – država ili njena dva autonomna entiteta.

Nakon što je Bakir Izetbegović, predsjedavajući tročlanog državnog Predsjedništva, nedavno najavio da BiH planira da podnese aplikaciju za članstvo u EU do ljeta, povratna poruka iz Brisela je da Evropska unija želi da ima samo jednog sagovornika u BiH. Ali da bi imala jednu “adresu” sa kojom će raditi, BiH mora da ima usaglašeni mehanizam koordinacije o podjeli obaveza vezanih za EU – što se trenutno ne nazire.

Direkcija za evropske integracije BiH do sada nije predložila jasan plan podjele obaveza između države i dva entiteta. Rezultat toga je da je jedan od entiteta odavno otpočeo proces prema svom planu.

RS ima svoju strategiju

Dok nejake bh. državne institucije i bošnjačko-hrvatska Federacija BiH žele proces vođen na državnom nivou, lideri u većinskom srpskom entitetu, Republici Srpskoj, imaju drugačiju ideju. U RS-u kažu da su uspostavili vlastitu entitetsku strategiju evropskih integracija još prije pet godina i da će nastaviti da rade po njoj.

Ministarka ekonomskih odnosa i regionalne saradnje RS-a Željka Cvijanović rekla je za Balkan Insight da je RS počela da adresira EU obaveze još 2007, kada su parlamentarci počeli da usvajaju zakone usklađujući ih sa evropskom legislativom.

Cvijanović je rekla da u RS-u nisu htjeli da gube vrijeme čekajući da državni program integrisanja bude napravljen, jer je bilo jasno koje će biti obaveze entiteta.

Nakon proučavanja Ustava BiH i SSP-a iz 2008, Ministarstvo koje vodi Cvijanović je zaključilo da je oko 75 posto nadležnosti nad usvajanjem acquis communautaire na entitetskom nivou, i RS je radila po tome. Istovremeno, Cvijanović kaže, FBiH nije htjela da se bavi EU integracijama, po logici da je to posao države.

“Naša logika je drugačija,” kaže ona. “Ako ja vidim da neka obaveza proističe iz SSP-a i da je ona vezana je za entitet – onda entitet mora da djeluje. Zašto bih ja čekala?”

Federacija nema isti stav – i zabrinuta je zbog načina na koji Republika Srpska nastupa.

“Ne postoji jasna analiza koja ukazuje na to da je preko 70 posto acquis-a u nadležnosti entiteta,” kaže Haris Abaspahić, savjetnik za EU u Vladi FBiH. “Naravno, proces vodi i koordinira država, a u njega su uključeni i niži nivoi vlasti.”

Ministarstvo vanjskih poslova BiH smatra da je DEI jedina institucija koja treba da odredi obaveze BiH u EU integracijama. Amer Kapetanović, šef Odjela za EU u MVP kaže za Balkan Insight da nivo obaveza koji bi entiteti preuzeli u procesu integracija treba biti usaglašen između svih relevantnih institucija, a ne samo procijenjen u Banjoj Luci.

“Utemeljenost podatka da je 75 posto pravnog naslijeđa EU u nadležnosti entiteta je upitna,” kaže Kapetanović, “Niko to ne može znati bez programa integrisanja.”

Direktorica DEI-a Nevenka Savić odbila je da govori o tome za Balkan Insight, uz objašnjenje da je proces uspostavljanja sistema koordinacije u toku i da treba da bude dogovoren među svim institucijama. Ali nacrt DEI-jevog dokumenta, do kojeg je došao Balkan Insight, pokazuje da bi on, kada bude predložen, mogao da podrži poziciju na kojoj je Republika Srpska.

Osman Topčagić, bivši šef Misije BiH pri EU, kaže da je iz RS-a opstruisan rad nekih državnih institucija vezano za posao u EU integracijama, dok je provođeno ono što je državni nivo treba da radi.

“Uglavnom su bila protivljenja iz RS-a na usvajanje provođenje zakona i aktivnosti koje su predlagane i inicirana na državnom nivou,” kaže Topčagić.

Brisel želi jednog sagovornika

Iz Brisela je Štefan Fule, evropski komesar za proširenje, krajem prošle godine pisao bivšem premijeru BiHNikoli Špiriću i podsjetio da je poboljšanje “sistema koordinacije za evropske integracije među svm institucijama” među prioritetima za zemlju.

Andy McGuffie, glasnogovornik EU delegacije u BiH, ponavlja to danas i kaže da više pažnje treba biti posvećeno uspostavljanju glatkog sistema koorcinacije evropskih integracija među svim relevantnm tijelima i legislatorima da bi zemlja mogla govoriti jednim glasom.

“Takav sistem koordinacije kao i odgovarajući politički podržan program usvajanja evropske legislative je potreban prije nego BiH može početi pregovarati sa EU ozbiljno,” McGuffie je rekao za Balkan Insight.

Milos Šolaja, banjalučki profesor, kaže da se program integrisanja u EU pretvara u pretjerano političko pitanje. Ali, kaže on, političari bi trebali početi prvo od reforme ustava, što je dio procesa tranzicije zemlje prema Evropskoj uniji.

U međuvremenu, dok država čeka zvanični program integrisanja i dogovoreni mehanizam koordinacije, nejasno je da li RS preuzima nadležnosti koje pripadaju državi ili ne. DEI ostaje ključna adresa sa koje se očekuje program integrisanja – ali što se duže čeka, cijeli proces evropskih integracija postaje sve neizvjesniji za Bosnu i Hercegovinu.